Okutoba karoo la

luntang buuñaaringo
Luntang buuñaaringolu ka bo kari saba tambilaa, ì fele:


Ka doolu karang, taa leera foloo to.

OmarX.jpgMaani dookuulaa Omar Bojang

N`na Okutoba karoo la luntang buuñaaringo mu Omar Bojang ne ti ka bo Jambuuru saatewo to. Ate mu Nerika maanoo dookuulaa baa le ti Kambiya bankoo kang jang, adung mansakundaa naata a ke Nerika maanoo ñing turu sotondoo palaasoo to bankoo kang. Omar mu moo le ti, meng ye ñing maanoo la kuwo karang baake, adung a dookuwo koyita a ma baake le fanaa. Omar nene mang taa karambungo to ka karang, bari a naata keebaa karango ke WEC keebaa karang bundaa le to. A la wo keebaa karango kamma la, a ka safeeroo ke fengolu la, a ye mennu karang aning a ye mennu soto samaa dookuwo to, adung a ka kasabiroo fanaa ke fiifengo faling tumoo ning a moo waatoo la le.

Bitung n`na kibaaritaalaa naata taa a kumpabo a la koridaa to Jambuuru saatewo to jee, ka a kacaa ñooyaa Nerika maanoo la kuwo la. A ning  N`na kibaaritaalaa la kacaa keta teng ne:

Foloo-foloo, feng fo i fango la kuwo to karannaalu ye.

Nte too mu Omar Bojang ne ti, n wuluuta Jambuuru saatewo le to jang, adung n kuluuta jang ne fanaa. Nte mu doobaa dingo le ti, adung nga wo le muta m bulu fuloo la fanaa. M mang taa karambungo to ka karang, bari n naata siloo soto ka keebaa karango ke Mandinka kango to, meng naata ke n ye maakoyiri baa ti ñing Nerika maanoo dookuuñaa ning a karango to, nga meng ke.

Ite ye ñing Nerika maanoo dookuwo londoo soto ñaadii le?

Nte wuluuta senoo le kono ko nga a fo i ye ñaameng. Bari Nerika maanoo la kuwo to, mansakundaa le ye a turoo naati bankoo kang jang, sanji dantang koomanto. Bitung i ye a janjandi bankoo kang taaring. Ì ko, doobaalu ye a dookuu ka a juubee fo a be sene noo la Kambiya bankoo kang jang ne. Bari ì ye a turoo dii dulaalu mennu bee to bankoo kang taaring, ntolu le naata a beteyandi noo wolu jamaa ti. N si a fo fang ko, moo mang ntolu sii wolu kono. Wo le sunta, NARI senebundaa la ì ñaatilingo la n`na saatewo la, Nerika dookuwo to.
Bitung ì naata n`na kafoo tombong bankoo kang ka a je ko, Nerika turoo ye bankoo bee beng sanji dantang wucoo kono.

A dookuwo fanaa sunta senebundaa la nte samboo le la Senekaali bankoo kang, ka a maanoo la kuwo karang koyirinke. Adung nga n na seedeyaa kayitoo soto wo karango to le.

Bari ning i ye a juubee, maani kotengolu fanaa ka beteyaa jang ne, mennu mang ke Nerika ti. Mung ne ye mansakundaa ñaa tilindi a dookuwo la, fo a la beteyaa dorong ne mu bang?

A mang ke a la beteyaa dammaa ti, bari a la tariyaa ning a la buyoo fanaa be jee le, adung maani diimaa baa le mu a ti fanaa. Waatoo doolu la, bankoo moolu ka kumboo samaajii mankoo meng na, wo buka Nerika maanoo bali a la beteyaa la, kaatu maani taringo le mu. Nerika maanoo fiyo ning a kati waatoo teema mu tili tang seyi ning luulu le ti. Bari ning i ye maani kotengolu juubee, wolu doolu fii waatoo ning ì kati waatoo teemoo ka ke tili keme le ti warang tili keme aning tili muwang ñong.

Nerika maanoo dookuwo keñaa fo moolu ye, a fiiwaatoo, a bindeewaatoo, a jambandiwaatoo, a ning a katiriwaatoo, fo moo kotengolu fanaa si ì bunafang noo a la.

Foloo-foloo, m be a fo la i ye, n ning NARI senebundaa ye ñing bankoo bee taama le, ka moolu karandi ñing Nerika maanoo dookuwo keñaa la taaring. Mandinkoolu ko: ”Kumoo ka diyaa cokoree fango le daa.” Wo daliiloo le ye a tinna, NARI senebundaa ye m fango samba ka a dookuwo keñaa fo moolu ye taaring, kaatu nga a karang ne, nga a dookuu, adung nga a nafaa fanaa je le. A dookuwo keñaa be teng ne:

Kambiya jang, samaa ka dati Juuni karoo le kono. Wo kamma la ning moo ye Nerika maanoo fii, Juuni karoo tili tang ning luuloo la, a la tili muwango kataa a tili muwang ning kilingo kang, a be faling na le. Ning a ye lookung kiling soto, i ye a bindee, i ye monikulu jambandoo ke a la. Ning a ye lookung wooro soto tumoo meng na, i ye jambandi sukurumaa ke a la, i ye a bula. Ì be a fo la daa-wo-daa Sekitemba karoo tili luulu, i be paree la le ka muroo bula a kono.

Mung ne mu ali la koleyaa kuwolu ti ñing Nerika maanoo dookuwo kono?

N`na koleyaa kuwo doolu mu joorangolu le ti, kaatu senoo mang ke fuwaare feng ti. Ning senelaa ye joorangolu soto meng ye a sii, hani moo kiling si hekitaari jamaa dookuu noo le. Ning ngà taraakitoo soto noo jang, wo be n`na dookuwo semboo warandi la baake le. Ngà Alla tentu maaboridulaa la kuwo to le saaying, kaatu ka bo ning bankoo peresidango la deemaaroo la, a ye simenti booto wuli kiling dii n`na, aning korikeeti teleng keme wooro, ka maaboridulaa loo.

Koleyaa kuwo doo mu jambandoo le ti. Jambandoo sotoo mang diyaa, a daa la koleyaa kamma la. Jambandi booto kiling ka sang dalasi keme wooro tang luulu le la, adung booto wooro le ka taa hekitaari kilingo to. Doobaa la, wo sotoo be koleyaa la le.

A koleyaa kuu doo fanaa mu kunoolu le ti, kaatu Nerika maanoo diyaata moolu ye ñaameng, a diyaata kunoolu fanaa ye wo le ñaama. Wo kamma la, ning a moota, kunoolu ka m batandi baake le, janning katiroo be bang na.

Samaasenoo la karoo la, bankoo la peresidango fanaa mu loolaa baa le ti, adung a mu moo le ti, meng meeta bankoo moolu yaamari la senoo la. I ye mung kuma le soto ate ning bankoo moolu ye senoo la kuwo to?

M be bankoo peresidango jayi la baake, a la wakiloo la senoo la kuwo to. A la katoo ning yaamaroo le ye a tinna, moo jamaa ñaa tilinta senoo la bankoo kang saaying. Adung a la kunkoolu mennu be bankoo kang taaring, a tooyaa le be wolu kunna, bari a ye wolu bee ke banku dingolu le ye. Wo to, m be a fo la bankoo moolu ye ko, ali ngà n wura ka senoo ke!

Moolu mennu bee ka taa peresidango la kunkoo to, ì bee buka taa dookuwo la jee de, fuyunfayango le ka doolu sii jee. Danko dorong, moolu ñaa ye ì je peresidango la kunkoo to. Dookuwo buka wolu sii jee. Palaasi baa tiyo doolu fango be mansakundaa kono dookuwo la, adung ì ka taa peresidango la kunkoo to dookuwo la, wolu doo-wo-doo mang ì fansung kunkoo soto. Saaying, peresidango dammaa la kunkoo si konkoo bayi noo bankoo kang ñaadii le? Ning  moolu mang ì daajikoo faling, ì ye i wura ka dookuwo ke, konkoo te bayi noo la ñing bankoo kang.

Moo meng mang a fansung kunkoo soto, fo a maarii mu minista le ti bang, warang dookuulaa koteng, ali m`bee ye wuli, ngà kafu bankoo peresidango ma, ka samaa sene. Konkoo bayirango mu samaa dookuwo le ti.

A baraka!

NERIKA – “Maani kutoo Moofinduu ye”


Maani dookuwo kumaasita Cayina bankoo le foloo kang sanji wuli tang koo-manto. Moofinduu jang, a datita Niger baa bolongo ning Senegal baa bolongo le to, sanji wuli saba keme luulu koo-manto, meng si safee noo niimaroolu to ko,1500 jK. (”1500 jK”, wo mu sanji wuli kiling ning keme luulu le ti, janning Kiristu la waatoo la.) Wo waatoo sutiyaata Annabilayi Musa la jamaanoo la le.

Maani siifaa jamaa be keering duniyaa kono jang. I doolu ka baluu sanji kiling dorong ne, doolu ka taa fo sanji muwang, adung ì ka tu ding na le sang-wo-sang.

NERIKA mu maani siifaa le ti, londi-tiyolu ye meng yiriwandi ka Moofindulaa la domori kuwo sooneyandi. Maani taringo le mu a ti, meng ka beteyaa, hani samaa jiyo mang siyaa daameng. A too bota ñing Ankalee kumoolu le la ko ”The New Rice for Africa,” meng kotoo mu ”Maani kutoo Moofinduu ye.”