Julayi karoo la

luntang buuñaaringo
Luntang buuñaaringolu ka bo kari saba tambilaa, ì fele:


Ka doolu karang, taa leera foloo to.

Tanjismoking7.jpgÑeesiisindilaa Esa Jamme

N`na Julayi karoo la luntang buuñaaringo mu ñeesiisindilaa le ti, meng be dookuwo la Tanjee baadaa la Kombo Tilijii tundoo kang. A too mu Esa Jamme le ti, adung a ye sanji muwang ning kiling ne ke ñeesiisindoo la.

N`na kibaaritaalaa taata a kumpabo a la dookuudulaa to, Tanjee baa daa la, ka a kacaañooyaa a la dookuwo keeñaa la. Ì la kacaa keta teng ne:

Esa Jamme, kuma fo i la ñing dookuwo to, aning i ye a nafaa je ñaameng.

Nte ye ñing ñeesiisindoo karang jang m barimmaa le bulu, meng too mu Sambu Siise ti. Ntolu la ñing ñeesiisindoo, a dookuwo mang diyaa, bari a ye nafaa baa le soto moolu ye hani Kambiya bankoo ye banta la. Ñewo mu domori kummaa baa le ti, moo si i fang nafaa noo meng na, aning moo koteng jamaa. Ning i ye marisewo to juubee, maafoolu mennu ka waafi jeelu to, a feng baa bee mu suboo ning ñewo le ti. Suboo dung mang ke fuwaare la feng ti, bari ñewo, sako caaloo warang yaayibooyoo, fuwaaroo ning fankamaa bee si ì baluu noo wolu la le, kaatu a daa mang koleyaa.

I la ñing ñeesiisindoo ning ñinang teema mu sanji jelu le ti, aning i ye a karang ñaadii le?

M barimmaa Sambu Siise tarata nung ñeesiisindi dookuwo la Tanjee baadaa la jang ne. Wo tumoo la, nte tarata a koto jang ne, ka dookuwo ke a fee. Wo kono le, a ye n karandi ñewo ka siisindi ñaameng. Bitung kabiring m buloo koyita a kuwo to, aning nga a safaaroo kalamuta, n naata m fansung ñeesiisindi dulaa soto, bitung nga a dookuwo dati wo le ñaama. Nte ye ñeesiisindoo dati sango meng na, ka naa bula ñinang sango la, wo mu sanji muwang ning kiling ne ti.

Ali la ñewolu siisindiring koolaa, ali ka a dundi marisewo to ñaadii le?

Ning ntolu ye ñewo siisindi fokabang, juloolu le ka naa a sang ntolu bulu, wolu le ka a samba marisewolu to taaring. Doolu ka a samba santoolu le to taaring, ì be a waafi la daameng ka ì la kañewo soto. Ñing ñee siisiiringolu buka dang Kambiya jang dammaa to, a jamaa ka taa banku kotengolu to le, mennu be ko Jinee Bisawu, Jinee Konakiri, Mali aning Aljiriya. Hani Tubaabuduu bankoo doolu to, a ka futa jee le.

Ali la ñee siisindoo koolaa, a si tili jelu warang lookung jelu le ke noo, janning a be tiñaa la?

Ñeesiisindi-wo-ñeesiisindi ka ntolu taa tili luulu le la. Ning ngà a siisindi fo tili luulu, a ka jaa le kosi, adung ning a siisindi kuuta wo ñaama, a si taa fo kari fula warang saba, a mang tiñaa.

Mung ne mu i la seewoo ti ñing dookuwo kono?

Ñing mu dookuwo le ti, meng kummaayaata baake, kaatu nte ka n fango nafaa a dookuwo to le, n na dimbaayaa, bankoo moolu aning bankoo ye banta la. Wo de, wo mu n ye seewoo le ti a dookuwo kono.

Mung ne mu i la koleyaa kuwo ti?
A dookuwo mang diyaa, kaatu foloo-foloo, dimbaa ning siisiyo maa mang diyaa. Koleyaa kuu doo mu baa la kuyaa le ti. Ning baa kuyaata waatoo meng na, ñewo buka soto, adung ning ñewo sotota waatoo doolu la, loo buka soto ka a siisindi. Saaying loo sotoo mang diyaa ñing wuloo kono, adung a daa fanaa koleyaata le.

Saaying ning ali la ñewo naata tiñaa, janning ali ka a siisindi, warang a tiñaata a siisindoo tumoo la, ali ka wo ke ñaadii le?
 
Ning n`na ñewolu tiñaata, n`ka ì jaa le. Ning ì jaata, ngà ì sodi bootoolu kono ka ì ke jambandoo ti. Wo mu jambandi bete baa le ti fiifengolu ye.

Wo to, moo si a fo noo ko, ñee dookuwo mang bono soto.

A mang wara de, hani a be jee!

Saaying i ye mung kuma le soto i dookuuñoolu ye, aning jamaa moolu mennu be i la kuwo karang na Kibaari Kayitoo bala?

M be moolu bee kontong na. M be a fo la ì ye ko, dookuwo mang ñong soto, adung dookuwo buka fuu. Moo-wo-moo be a la dookuudulaa meng to, a si a muta ning bulu fula la.